فرهنگ و ادبیات فارسی

   بنام حضرت حق که تمامی عوالم کون و مکان  بنور او مشتق  گشت «تو مبدئی و جهان از وجود تو مشتق|که همچو مصدر و در وی نهان شدی ز عیان»{مدایح حاج میرزا حبیب الله مدیحه شماره15 از ترکیب بند}و  زذاتش خوش آفرید و جان بخشید .هستی؛آیینه ای است تمام نما؛ به ما عنایتی است عالی  زان ذات متعالی.«جام جهان نما دل انسان کامل است|مرآت حق نما به حقیقت همین دل است »{قصیده  شماره 3 از دیوان اسیری لاهیجی  و ملحقات}آسمان و کهکشان,کاینات و زمینیان,آشکارو نهان خاصه نیکان و مخلصان؛همه ذکر تسبیحش بر لب و  عابدانی هستند در تب و تاب وصال او  و آن ذات یگانه ازین روی که به حهان و جهانیان نظر لطف دارد ؛تمامشان را  در پناه خود دارد مگر ظالمان و شیطان صفتان  « گر چه ندارم عمل  ,هست امیدم به تو | یک نظر لطف تو ,  به ز جهانی عمل»{دیوان شاه نعمت الله ولی در قصاید و ملحقات}و«آینه بردار و در وی کن نظر  |صورت و لطف الهی می نگر»{قسمت دوم از دو بیتی های شاه نعمت الله ولی}و «چه عجب گر نظر لطف تو باشد به کمال| روح را نیز نگاهی سوی غالب باشد»{دیوان شیخ کمال خجندی/غزل شماره351} و البته خطا کاران و ناراستان که این گروه شرک و کفر خواه ناخواه فاسدان محکوم به دوزخند و عذابشان محتوم و دوزخشان نصیب. مگر دل از وساوس و هواجس کنده و توبه آرند و دل  به نور ایمان  روشن گردانند و باور کنند که"«...جان جهان نما دل انسان کامل است|مرآت حق نما به حقیقت همین دل است|دل مخزن خزاین سر الهی است|مقصود هر دو کون ز دل جو که حاصل است|{قصیده شماره3 حزین لاهیجی /قسمت ملحقات دیوان اسیری لاهیجی}».اساس و بنیاد جهان بر مدار عشق و کمال واقعی در درک  عشق؛ به ذات حق است. به قول "اهلی شیرازی"این غم عشقست که آدمی را به کمال مطلق سوق میدهد آنچنانکه  در غزل1120 از دیوان شعریش فرمود:«کمال عشق و محبت غم است ای اهلی!|خوشیم با غم و  در غایت کمال خوشیم|». پیامبران الهی همواره نسبت به ذات حقتعالی  عشق می ورزیدند و به قول "فروغی بسطامی«به راستی همه کس قدر وصل ؛کی داند؟»این یک معرفت عالمانه است که آدمیان مخلص را حاصل میآید. یک نوع محبت غر,الهی ؛ما را در پناه لطف خویش بیامرز و بیش از پیش توفیق بندگیمان ده! ...ادامه مطلب